Οσφυαλγία

Εισαγωγή:

Η Οσφυαλγία είναι ο πόνος στην μέση που προκαλείται από διάφορες αιτίες. Η λέξη Οσφυαλγία σχηματίζεται από τις λέξεις οσφύ, που σημαίνει μέση και άλγος (πόνος). Η Ισχιαλγία είναι ο πόνος στο πόδι. Όταν εμφανίζονται μαζί ονομάζεται Οσφυοϊσχιαλγία (Oσφυαλγία και Iσχιαλγία). Διακρίνεται σε Οξεία Οσφυαλγία και Χρόνια Οσφυαλγία. Η Οξεία Οσφυαλγία διαρκεί λιγότερο από 4 εβδομάδες. Όταν ο πόνος συνεχίζεται περισσότερο από 4 εβδομάδες, τότε ονομάζεται Υποξεία. Η Χρόνια Οσφυαλγία διαρκεί περισσότερο από 12 εβδομάδες.

Τι είναι η Οσφυαλγία;

H Οσφυαλγία είναι ο πόνος στην μέση (στα αγγλικά: low back pain). Είναι πολύ συχνή και υπολογίζεται ότι το 75-85% των ανθρώπων βιώνουν κάποια στιγμή ένα επεισόδιο. Ο ασθενής με Οσφυαλγία, ανάλογα με το πώς εμφανίζονται τα συμπτώματα (έντονα, επίμονα), περνάει τον περισσότερο χρόνο περιορίζοντας τις δραστηριότητες. Είναι ένας από τους συχνότερους λόγους επίσκεψης στον ιατρό. Στο 90% των περιπτώσεων είναι παροδική και βελτιώνεται χωρίς χειρουργική επέμβαση.

Ποια είναι η ταξινόμηση της Οσφυαλγίας;

Ανάλογα με την διάρκεια των συμπτωμάτων διακρίνεται κυρίως σε 2 είδη, την Οξεία Οσφυαλγία και την Χρόνια Οσφυαλγία.
Η Οξεία Οσφυαλγία είναι ο οξύς πόνος στην μέση που διαρκεί λίγες ημέρες έως και 4 εβδομάδες. Συνήθως αυτός ο πόνος περνάει με ξεκούραση, προσοχή στην καθημερινή δραστηριότητα και μερικές φορές με φαρμακευτική αγωγή. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η Οξεία Οσφυαλγία δεν υφίεται και χρειάζεται περισσότερο χρόνο. Τότε ονομάζεται Υποξεία και διαρκεί 4 έως 12 εβδομάδες.
Η Χρόνια Οσφυαλγία είναι ο πόνος στην μέση που διαρκεί περισσότερο από 12 εβδομάδες. Μπορεί να είναι αποτέλεσμα επαναλαμβανόμενων επεισοδίων ή η συνέχεια της οξείας οσφυαλγίας που δεν υφέθηκε. Μπορεί όμως να είναι αποτέλεσμα της χρόνιας εκφυλιστικής νόσου (πχ. σπονδυλική στένωση, σπονδυλοαρθροπαθεια, κτλ.). Σε μερικούς ασθενείς με Χρόνια Οσφυαλγία συνυπάρχει νευροπαθητικός πόνος.

Ποια είναι τα αίτια στην Οσφυαλγία;

Στα αίτια για την Οσφυαλγία περιλαμβάνονται τοπικές και συστηματικές παθήσεις. Πιο συγκεκριμένα προκαλείται από μηχανικά αίτια, ανατομικά προβλήματα, αρθρίτιδα ή άλλη φλεγμονώδη νόσο της σπονδυλικής στήλης καθώς και από άλλες παθολογικές καταστάσεις.

Μηχανικά και ανατομικά αίτια:

Η Οσφυαλγία μπορεί να εμφανιστεί όταν παρουσιάζονται μηχανικά ή ανατομικά προβλήματα στους σπονδύλους, στους μεσοσπονδυλίους δίσκους, στις αρθρώσεις κτλ. Αυτά προκαλούν την αστάθεια της σπονδυλικής στήλης και τον πόνο στην μέση.
Συχνά αναφέρεται από τον ασθενή ότι ο πόνος εμφανίστηκε ξαφνικά, μετά από κάποια απότομη κίνηση, άρση βάρους, κόπωση, καταπόνηση της Σπονδυλικής Στήλης, κτλ. Αυτός ο πόνος χαρακτηρίζεται ως Οξεία Οσφυαλγία. Συχνά είναι αποτέλεσμα του μυϊκού σπασμού και της παθολογικής λειτουργίας των μυών και των μαλακών ιστών της οσφυϊκής μοίρας. Τα μηχανικά ή ανατομικά προβλήματα είναι οι συνηθέστερες αιτίες και περιλαμβάνουν τα εξής:

• Θλάση μυών και τενόντων της μέσης.
• Οσφυϊκή Δισκοκήλη (Εικόνες 1 και 2) που μπορεί να συνοδεύεται και από Ισχιαλγία.
• Οσφυϊκή Σπονδύλωση, στένωση της οσφυϊκής μοίρας (Εικόνα 1).
• Σπονδυλολίσθηση (Εικόνες 2 και 3) ή Σπονδυλόλυση.
• Τραυματικές κακώσεις.
• Κατάγματα, τραυματικά και οστεοπορωτικά.
• Σκολίωση, λόρδωση, κύφωση.
• Συγγενείς Ανωμαλίες της Σπονδυλικής Στήλης όπως είναι η Δισχιδής Ράχη που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια της εμβρυογένεσης. Σε αυτήν, οι σπόνδυλοι (ένας ή περισσότεροι) δεν συγκλίνουν για να σχηματίσουν το πέταλο, και παραμένουν ανοικτοί.

Φλεγμονώδη:

Η Φλεγμονώδης Οσφυαλγία είναι ο πόνος στην μέση που οφείλεται στην έντονη φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού. Εμφανίζεται σε ορισμένους τύπους φλεγμονώδους αρθρίτιδας της σπονδυλικής στήλης. Περιλαμβάνονται η Αγκυλοποιητική Σπονδυλίτιδα, η Ψωριασική Αρθρίτιδα, η Σπονδυλοαρθροπάθεια, η αντιδραστική Αρθρίτιδα και άλλα.

Παθολογικά:

Άλλες παθολογικές καταστάσεις μπορεί να είναι:

• Λοιμώξεις, Σπονδυλίτιδα, Σπονδυλοδισκίτιδα.
• Νεφρολιθίαση.
• Όγκος. Η Οσφυαλγία μπορεί να εμφανιστεί σε καρκίνο, σε πρωτοπαθή όγκο ή και σε μετάσταση (όγκοι των οστών, οι ενδοσκληρίδιοι όγκοι του νωτιαίου μυελού, το χονδροκαρκίνωμα κτλ.).
• Εγκυμοσύνη.
• Ανεύρυσμα της κοιλιακής αορτής.
• Ψυχοσωματικά αίτια.
• Μυοσίτιδα.
• Νόσος του Paget.
• Οπισθοπεριτοναϊκή Ίνωση.
• Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.

Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του πόνου στην Οσφυαλγία;

Η Οσφυαλγία αποτελεί ένα από τα συχνότερα συμπτώματα που αντιμετωπίζει ο κλινικός ιατρός. Σαν σύμπτωμα, η Οσφυαλγία, ή αλλιώς η χαμηλή οσφυαλγία, είναι ο πόνος στην μέση, στην περιοχή της οσφυϊκής μοίρας. Μπορεί να ποικίλλει σε ένταση και συχνότητα από ασθενή σε ασθενή.
Ο ασθενής μπορεί να κινείται και να εκτελεί τις καθημερινές του δραστηριότητες ή να ακινητοποιείται πλήρως στο κρεβάτι, αδυνατώντας να κάνει οτιδήποτε. Άλλοτε ο πόνος εμφανίζεται απότομα, ξαφνικά, μετά από μια κίνηση. Άλλοτε εμφανίζεται σαν μια ενόχληση που σταδιακά επιδεινώνεται σε έντονο πόνο. H οσφυαλγία διαρκεί μια ή δύο, ή ακόμα και 4 εβδομάδες. Άλλες φορές όμως μπορεί να διαρκέσει πολύ περισσότερο (μήνες), ή να παρουσιάζει και υποτροπές. Το πόσο διαρκεί η Οσφυαλγία καθορίζει και το είδος της (οξεία, υποξεία ή χρόνια).
Ο πόνος μπορεί να περιορίζεται στην Οσφύ ή να επεκτείνεται στους γλουτούς. Όταν επεκτείνεται και αντανακλάστο πόδι, ή στα πόδια, τότε συνυπάρχει Ισχιαλγία και ονομάζεται Οσφυοϊσχιαλγία. Μπορεί να λάβει χαρακτήρες διαφορετικούς όπως κάψιμο, μούδιασμα, ηλεκτρικό ρεύμα, κτλ.
Ο πόνος, επίσης, περιορίζει την κινητικότητα της μέσης λόγω του μυϊκού σπασμού. Εμφανίζεται και επιδεινώνει με κάθε κίνηση, κυρίως στην έγερση από χαμηλή θέση ή σε στροφικές και καμπτηκές κινήσεις.

Πώς γίνεται η διάγνωση στην Οσφυαλγία;

Είναι χαρακτηριστική η κλινική εικόνα της Οσφυαλγίας. Όμως χρειάζεται πάντοτε ένα λεπτομερές ιστορικό και μια πλήρης νευρολογική εξέταση για την διάγνωση. Χρειάζονται επίσης οι απεικονιστικές εξετάσεις (απλές Ακτινογραφίες, Αξονική και Μαγνητική Τομογραφία) σε κάποιες περιπτώσεις και όχι σε όλους τους ασθενείς. Λιγότερο συχνά χρησιμοποιείται ο Νευροφυσιολογικός Έλεγχος.

Ποια είναι η θεραπευτική αντιμετώπιση στην Οσφυαλγία;

Στην Οσφυαλγία η θεραπευτική αντιμετώπιση γίνεται με προσεκτική μελέτη των εξετάσεων και αξιολόγηση του ασθενούς.
Στους ασθενείς με Οσφυαλγία που οφείλεται σε συστηματικά αίτια, η θεραπεία είναι πολυπαραγοντική και μπορεί να εμπλέκονται διάφορες ιατρικές ειδικότητες. Για παράδειγμα, σε έναν όγκο με μετάσταση στην σπονδυλική στήλη η θεραπεία στοχεύει στην πρωτοπαθή βλάβη (τον όγκο) και στον πόνο στην μέση.
Για τους ασθενείς στους οποίους η οσφυαλγία οφείλεται σε τοπικά αίτια προτείνεται η κατάλληλη συντηρητική θεραπεία. Eπιλεκτικά, σε ορισμένες περιπτώσεις, προτείνει η χειρουργική επέμβαση.

Ποια είναι η συντηρητική θεραπεία στην Οσφυαλγία;

Η θεραπεία στην Οσφυαλγία σχεδόν σε όλες τις περιπτώσεις ξεκινάει με συντηρητικές μεθόδους αντιμετώπισης. Στατιστικά περισσότεροι από το 90% των ασθενών θα βελτιωθούν. Η συντηρητική θεραπεία περιλαμβάνει την ξεκούραση, την φαρμακευτική αγωγή, την διαχείριση της στάσης του σώματος, την ζώνη οσφύος, την φυσικοθεραπεία, τις ασκήσεις ενδυνάμωσης, την απώλεια βάρους, τον βελονισμό κτλ. Σημαντική είναι η παρακολούθηση της κατάστασης με τακτικά ραντεβού.
Η ξεκούραση προτείνεται πολύ συχνά με τον περιορισμό των δραστηριοτήτων για 2 με 3 ημέρες. Η ανάπαυση στο κρεβάτι δεν συνιστάται πλέον. Συνιστάται μόνο για μικρό χρονικό διάστημα και σε πολύ έντονα συμπτώματα που δεν ελέγχονται. Πρέπει να αποφεύγεται ο μακροχρόνιος περιορισμός των δραστηριοτήτων γιατί μπορεί να προκληθεί αδυναμία στους μύες της μέσης.
Η θεραπεία με φάρμακα συχνά οδηγεί σε σημαντική ανακούφιση από τον πόνο στην μέση. Τέτοια σκευάσματα είναι τα απλά αναλγητικά, τα μυοχαλαρωτικά χάπια, τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη χάπια. Είναι επίσης η παυσίπονη και μυοχαλαρωτική ένεση, η κορτιζόνη σε ένεση κτλ. Την αγωγή πάντοτε συμπληρώνει η γαστροπροστασία. Χρειάζεται προσοχή στην μακροχρόνια χρήση τους γιατί μπορεί να είναι επιβλαβής για τον οργανισμό.
Πάντοτε η φαρμακευτική αγωγή χορηγείται και τροποποιείται από Ιατρό.

Η Φυσικοθεραπεία στην Οσφυαλγία.

Η Φυσικοθεραπεία στην Οσφυαλγία βοηθάει στην αποκατάσταση και αποτελεί ενδεδειγμένη θεραπεία στις περισσότερες περιπτώσεις. Οι ασθενείς με Οσφυαλγία περιορίζουν τις δραστηριότητές τους. Αυτή η κατάσταση οδηγεί σε μυϊκή αδυναμία, η οποία με την σειρά της οδηγεί σε περισσότερο πόνο.
Η Φυσικοθεραπεία (μαλάξεις, ηλεκτροθεραπεία, TENS, υπέρηχοι, διαθερμίες κτλ.) μπορεί να βοηθήσει στη σταθεροποίηση και την προστασία της σπονδυλικής στήλης (βελτίωση της μυϊκής ισχύος και της αντοχής με πρόγραμμα ενδυνάμωσης). Μπορεί να αποκαταστήσει την ευελιξία της σπονδυλικής στήλης και να βελτιώσει την ισορροπία με ευεργετικά αποτελέσματα. Συνήθως διαρκεί τέσσερις έως έξι εβδομάδες.

Ποια είναι η Χειρουργική Θεραπεία;

Η χειρουργική θεραπεία είναι αναπόφευκτη όταν η συντηρητική θεραπεία έχει αποτύχει. Ο σκοπός του χειρουργείου είναι η ανακούφιση του πόνου που προκαλείται από την αστάθεια της σπονδυλικής στήλης. Φυσικά, αναμένεται και βελτίωση της μυϊκής αδυναμίας ή άλλου νευρολογικού ελλείμματος που μπορεί να συνυπάρχει.

Ποιες είναι οι χειρουργικές επεμβάσεις στην Οσφυαλγία;

Υπάρχουν διάφοροι τύποι χειρουργικών επεμβάσεων, τις οποίες οι νευροχειρουργοί μπορούν να προτείνουν. Το χειρουργείο στοχεύει στην σταθεροποίηση της σπονδυλικής στήλης και όπου υπάρχει πίεση στις νευρικές ρίζες, την αποσυμπίεση της ρίζας.

Οι κυριότερες είναι:

• Οι Ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές.
• Η Κλασική χειρουργική αποσυμπίεση και
• Η Σπονδυλοδεσία για την σταθεροποίηση των σπονδύλων με μεταλλικές βίδες, ράβδους και κλωβούς, ανάλογα με την έκταση της νόσου.

Οι σημαντικότερες από αυτές είναι η Οσφυϊκή Mικροδισκεκτομή και η Οσφυϊκή Πεταλεκτομή, με ή χωρίς Σπονδυλοδεσία.