Τι είναι η Βαλβίδα Υδροκεφάλου;

Η Βαλβίδα Υδροκεφάλου είναι ένα σύστημα παροχέτευσης του Εγκεφαλονωτιαίου Υγρού (ΕΝΥ), από τον εγκέφαλο σε ένα άλλο σημείο του σώματος. Χρησιμοποιείται στην θεραπεία του Υδροκεφάλου. Αποτελείται από έναν κεντρικό καθετήρα εγκεφάλου, έναν βαλβιδικό μηχανισμό (Βαλβίδα Εγκεφάλου) και έναν περιφερικό καθετήρα (συνήθως καταλήγει στην κοιλιά).
Ονομάζεται και Βαλβίδα Εγκεφάλου ή Κοιλιοπεριτοναϊκή Παροχέτευση όταν παροχετεύει στην κοιλιά. Στα αγγλικά ονομάζεται Ventriculo-Peritoneal Shunt ή V-P shunt.  

Σε ποιους ασθενείς τοποθετείται η Βαλβίδα Υδροκεφάλου; 

Η Βαλβίδα Υδροκεφάλου μπορεί να τοποθετηθεί σε ασθενείς οποιασδήποτε ηλικίας που παρουσιάζουν υδροκέφαλο και χρειάζονται αντιμετώπιση. Ο Υδροκέφαλος είναι συχνότερος στα βρέφη και στους ηλικιωμένους. Ειδικά, στις Ηνωμένες Πολιτείες, το ποσοστό εμφάνισης Υδροκεφάλου στα βρέφη είναι σχεδόν 2 περιπτώσεις στα 1.000 μωρά.  

Ποιες είναι οι ενδείξεις για χειρουργείο στην Βαλβίδα Υδροκεφάλου; 

Η επέμβαση για Βαλβίδα Υδροκεφάλου έχει ένδειξη σε ασθενείς με υδροκέφαλο που παρουσιάζεται σε διάφορες παθήσεις, όπως είναι:

• Ο Υδροκέφαλος Φυσιολογικής Πιέσεως. Εμφανίζεται σε ηλικιωμένους ασθενείς με συμπτώματα που μοιάζουν με την άνοια.
• Ο Αποφρακτικός Υδροκέφαλος, που μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες παθήσεις, όπως οι όγκοι του εγκεφάλου που αποφράσσουν την φυσιολογική ροή του ΕΝΥ. Παραδείγματα τέτοιων όγκων είναι αυτοί που βρίσκονται στην τρίτη κοιλία, στον οπίσθιο κρανιακό βόθρο και στην τέταρτη κοιλία.
• Ο Μεθαιμορραγικός, ο Μετατραυματικός, και ο Μεταλοιμώδης Υδροκέφαλος. Παρουσιάζεται μετά από εγκεφαλικό αιμάτωμα ή αιμορραγία, μια βαριά Kρανιοεγκεφαλική Kάκωση ή μηνιγγίτιδα.
• Ο Συγγενής Υδροκέφαλος, όπως είναι για παράδειγμα η συγγενής στένωση του υδραγωγού.
• Η Ιδιοπαθής Ενδοκράνια Υπέρταση. Είναι μια σπάνια νευρολογική διαταραχή και συνήθως επηρεάζει νεαρές γυναίκες. Είναι επικίνδυνη γιατί μπορεί να οδηγήσει τον ασθενή σε απώλεια της όρασης.
• Η αραχνοειδής κύστη εγκεφάλου.
• Η μυελομηνιγγοκήλη.
• Η κρανιοσυνοστέωση.
• Το σύνδρομο Dandy-Walker.  

Ποιες είναι οι αντενδείξεις για την τοποθέτηση Βαλβίδας Υδροκεφάλου;

Οι αντενδείξεις στην Βαλβίδα Υδροκεφάλου είναι:

• Λοίμωξη στο δέρμα και γενικότερα στην περιοχή που θα τοποθετηθεί το βαλβιδικό σύστημα.
• Λοίμωξη του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος και του Εγκεφαλονωτιαίου Υγρού.
• Προηγούμενο ιστορικό με εκτεταμένες χειρουργικές επεμβάσεις στην κοιλιά ή περιτονίτιδα.
• Αλλεργία στην σιλικόνη. Είναι το υλικό από το οποίο κατασκευάζεται ο καθετήρας και η βαλβίδα.
• Σχετικές και όχι απόλυτες αντενδείξεις είναι οι διαταραχές στην πήξη του αίματος. Ακόμα, η υψηλή περιεκτικότητα πρωτεΐνης και αιμορραγικά στοιχεία στο ΕΝΥ. Υπό προϋποθέσεις μπορούν να διορθωθούν. 

Πώς γίνεται το χειρουργείο για την Βαλβίδα Υδροκεφάλου;

Το χειρουργείο διαρκεί περίπου 2 ώρες και σε γενικές γραμμές είναι μία ασφαλής και αποτελεσματική επέμβαση.

Η προετοιμασία του χειρουργείου.

Ο ασθενής είναι ξαπλωμένος συνήθως σε ύπτια θέση (ανάσκελα). Μετά τη χορήγηση της γενικής αναισθησίας και την διασωλήνωση, γίνεται προετοιμασία του χειρουργικού πεδίου με αντισηπτικά και αποστειρωμένα πεδία. Αυτό είναι απαραίτητο για την εξάλειψη των μικροβίων στην επιφάνεια του δέρματος και να μειωθεί έτσι ο κίνδυνος της λοίμωξης.

Το χειρουργείο.

Πραγματοποιείται δερματική τομή που έχει σχεδιαστεί, είτε μετωπιαία, είτε ινιακά πίσω και πάνω από το αυτί. Απωθείται το δέρμα με ειδικό διαστολέα, επιτρέποντας την πρόσβαση στο κρανιακό θόλο για το κρανιοτρύπανο. Είναι ένα ειδικό τρυπάνι σχεδιασμένο να σταματάει αυτόματα μόλις ολοκληρωθεί η οπή στο κρανίο, αποτρέποντας έτσι τον τραυματισμό του εγκεφάλου. Δημιουργείται μια οπή (Κρανιοανάτρηση) και αναγνωρίζεται η Σκληρά Μήνιγγα η οποία διανοίγεται.
Ακολουθεί η τοποθέτηση του κοιλιακού καθετήρα ο οποίος εισάγεται στην πλάγια κοιλία του εγκεφάλου. Μόλις τοποθετηθεί σωστά, εξέρχεται το διαυγές Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό. Στην συνέχεια ο καθετήρας συνδέεται με την Βαλβίδα Εγκεφάλου (βαλβιδικός μηχανισμός).
Ο σχεδιασμός της τομής, η θέση της Κρανιοανάτρησης και η εισαγωγή του καθετήρα μπορούν να γίνουν με καθοδήγηση από Νευροπλοηγό, ειδικά σε δύσκολες περιπτώσεις.
Στο μεταξύ, πραγματοποιείται δεύτερη τομή, στην περιοχή της κοιλιάς. Ο περιφερικός καθετήρας φέρεται στο υποδόριο (κάτω από το δέρμα) από την κοιλιακή χώρα στην χειρουργική τομή στο κεφάλι. Το περιφερικό άκρο τοποθετείται μέσα στην κοιλιά και το κεντρικό άκρο συνδέεται με την Βαλβίδα Εγκεφάλου.

Το τελικό στάδιο του χειρουργείου.

Αφού ολοκληρωθεί η τοποθέτηση του συστήματος, ελέγχεται τεχνικά και μακροσκοπικά η λειτουργία του βαλβιδικού συστήματος. Η περίσσεια του Εγκεφαλονωτιαίου Υγρού που προκαλεί τον Υδροκέφαλο, παροχετεύεται από τις κοιλίες του εγκεφάλου και μέσω του συστήματος Κοιλιοπεριτοναϊκής Παροχέτευσης στην κοιλιά, (περιτόναιο) όπου γίνεται απορρόφησή του.
Η επέμβαση τελειώνει με την συρραφή των χειρουργικών τραυμάτων.
Μετά το χειρουργείο, όλα τα μέρη της Βαλβίδας Υδροκεφάλου βρίσκονται κάτω από το δέρμα και δεν είναι ορατά.

Η ανάρρωση μετά την επέμβαση για Βαλβίδα Υδροκεφάλου;

Ο ασθενής μετά την επέμβαση αφυπνίζεται από τον αναισθησιολόγο και παραμένει στην ανάνηψη του χειρουργείου περίπου μία ώρα. Μετά, θα μεταφερθεί στον θάλαμο νοσηλείας όπου θα παραμείνει στο κρεβάτι (κλινήρης). Μπορεί να παρουσιάζει ήπια συμπτώματα μετά το χειρουργείο, όπως είναι ο ήπιος μετεγχειρητικός πόνος ή κάποια ζάλη. Γιαυτό το λόγο λαμβάνει αναλγητικά φάρμακα. Την επόμενη μέρα κινητοποιείται με βοήθεια και αρχίζει την σίτιση. Η νοσηλεία συνήθως διαρκεί 4 ημέρες. Μετά την έξοδο από το νοσοκομείο θα συνεχίσει αντιβιοτική αγωγή από το στόμα και ίσως και αναλγητική αγωγή. Σε 10 με 15 ημέρες γίνεται επανέλεγχος για την αφαίρεση των ραμμάτων.

Η αποκατάσταση μετά το χειρουργείο για Βαλβίδα Υδροκεφάλου;

Μία μικρή βελτίωση στο περπάτημα μπορεί να φανεί τις πρώτες ημέρες, αλλά αναμένεται μεγαλύτερη βελτίωση τις επόμενες εβδομάδες. Γενικά, η κινητική και νοητική βελτίωση εμφανίζεται σταδιακά τις πρώτες εβδομάδες μετά την επέμβαση. Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις, λίγες, στις οποίες ο ασθενής τελικά δεν ωφελείται καθόλου ή πολύ λίγο από την Βαλβίδα Εγκεφάλου. Γενικά, το ποσοστό αναπηρίας στους ασθενείς με Υδροκέφαλο και Βαλβίδα Εγκεφάλου είναι σημαντικά υψηλό. Όμως η πλειοψηφία καταφέρει να αντεπεξέλθει στην καθημερινότητα και συχνά συνεχίζει να εργάζεται.

Ποιες είναι οι επιπλοκές στην τοποθέτηση Βαλβίδας Υδροκεφάλου;

Η τοποθέτηση Βαλβίδας Υδροκεφάλου παρουσιάζει μερικές φορές επιπλοκές. Αυτές μπορεί να είναι άμεσα διεγχειρητικές ή μετεγχειρητικές. Αλλά και σε βάθος χρόνου, μετά από μήνες ή χρόνια, μπορεί να παρουσιαστούν σε μερικούς ασθενείς επιπλοκές.
Οι σημαντικότερες επιπλοκές είναι:

• Η δημιουργία αιματώματος ή επιληπτικών κρίσεων. Η είσοδος του κοιλιακού καθετήρα στις κοιλίες του εγκεφάλου μπορεί σε σπάνιες περιπτώσεις να προκαλέσει αυτές τις επιπλοκές.
• Η λοίμωξη του Κεντρικού Νευρικού Συστήματος ή η λοίμωξη του καθετήρα ή της Βαλβίδας.
• Η απόφραξη, η δυσλειτουργία με βλάβη (μηχανική αστοχία), η μετακίνηση και η θραύση του συστήματος. Μπορούν να συμβούν αμέσως ή μετά από χρόνια.
• Η Υπερπαροχέτευση της βαλβίδας. Η βαλβίδα υπερλειτουργεί με αποτέλεσμα να παροχετεύει περισσότερο Εγκεφαλονωτιαίο Υγρό. Έτσι μπορεί να προκαλέσει υποσκληρίδια αιματώματα ή υγρώματα. Είναι συχνή επιπλοκή και αντιμετωπίζεται με ρύθμιση της πίεσης της βαλβίδας. Γίνεται με έναν μηχανισμό που ακουμπάει στο κεφάλι, εξωτερικά και διαρκεί 2-3 λεπτά. Εάν η βαλβίδα δεν είναι ρυθμιζόμενη, τότε μπορεί να αντικατασταθεί με άλλη βαλβίδα.
• Η Υποπαροχέτευση της βαλβίδας. Η βαλβίδα υπολειτουργεί με αποτέλεσμα να συνεχίζεται ο Υδροκέφαλος. Αντιμετωπίζεται με τον ίδιο τρόπο με την υπερλειτουργία.
• Οι επιπλοκές από την κοιλιά όπως είναι η ψευδοκύστη (συλλογή του ΕΝΥ), ο ασκίτης, η περιτονίτιδα, κτλ.

Λιγότερα ..