Τι είναι ο Όγκος Εγκεφάλου;

Ο Όγκος Εγκεφάλου είναι μια μάζα η οποία αποτελείται από μη φυσιολογικά κύτταρα μέσα στον εγκέφαλο ή στο κρανίο γενικότερα. Τα κύτταρα αυτά αναπτύσσονται και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα παρουσιάζοντας χωροκατακτητική δράση. 

Ποια είναι τα αίτια για την εμφάνιση του Όγκου Εγκεφάλου;

Ο Όγκος Εγκεφάλου έχει σαν αίτια διάφορους παράγοντες. Φυσιολογικά, τα κύτταρα αναπτύσσονται με ομαλό τρόπο κάτω από τον έλεγχο των γονιδίων των χρωμοσωμάτων. Τα γονίδια αυτά ελέγχουν με διάφορους μηχανισμούς τον πολλαπλασιασμό και την ανάπτυξη των κυττάρων. Επίσης, επιδιορθώνουν όποια βλάβη μπορεί να εμφανιστεί.
Υπάρχουν περιπτώσεις όπου ένα άτομο μπορεί να γεννηθεί με ελαττώματα στα γονίδια αυτά. Επίσης, περιβαλλοντικοί παράγοντες μπορεί να προκαλέσουν τέτοια βλάβη στα γονίδια, ή να προκαλέσουν μεγαλύτερη καταστροφή σε μετάλλαξη που προϋπήρχε. Αναφέρονται χαρακτηριστικά η έκθεση σε χημικές ουσίες (νιτρώδη, χλωροαιθένιο), η έκθεση σε ακτινοβολία, κτλ.
Στην περίπτωση αυτή, όταν υπάρχουν μεταλλαγμένα γονίδια, οι εσωτερικοί μηχανισμοί ελέγχου της ανάπτυξής καταστρέφονται και τα κύτταρα πολλαπλασιάζονται και αναπτύσσονται άναρχα με αυξημένους ρυθμούς. Το αποτέλεσμα είναι η δημιουργία μιας μάζας δηλαδή τον όγκο. Δεν είναι απόλυτα κατανοητός ο μηχανισμός της άναρχης αναπαραγωγής των καρκινικών κυττάρων. 

Ποια είναι τα είδη των όγκων του εγκεφάλου;

Οι όγκοι του εγκεφάλου διακρίνονται σε Καλοήθη και Κακοήθη και σε Πρωτοπαθείς και Μεταστατικούς.

Ο Καλοήθης Όγκος Εγκεφάλου.

Έχει αργό ρυθμό ανάπτυξης και παρουσιάζει όρια σε σχέση με τον εγκέφαλο, δηλαδή δεν τον διηθεί. Γίνεται απειλητικός για την νευρολογική ακεραιότητα και την ζωή όταν λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις. Επίσης, όταν εντοπίζεται σε περιοχή μεγάλης νευρολογικής σημασίας.

Ο Κακοήθης Όγκος Εγκεφάλου.

Έχει γρήγορο ρυθμό ανάπτυξης και συνήθως παρουσιάζει διήθηση του εγκεφάλου, δηλαδή έχει ασαφή όρια σε σχέση με τον εγκέφαλο. Οι κακοήθεις όγκοι του εγκεφάλου δεν παρουσιάζουν μεταστάσεις στο υπόλοιπο σώμα. Πολύ σπάνια δίνουν μεταστάσεις στο ίδιο το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα (εγκέφαλος και σπονδυλική στήλη).

Οι Πρωτοπαθείς Όγκοι.

Αναπτύσσονται από τον ίδιο τον εγκεφαλικό ιστό ή τους ιστούς εντός του κρανίου. Μπορεί να προέρχονται από τα νευρογλοιακά κύτταρα ή άλλα κύτταρα (νεύρα, αιμοφόρα αγγεία, μήνιγγες, αδένες, κτλ). Μπορεί να είναι καλοήθεις ή κακοήθεις.

Οι Μεταστατικοί Όγκοι.

Προέρχονται από την αιματογενή διασπορά καρκινικών κυττάρων από όγκο που εντοπίζεται σε άλλο όργανο του σώματος και μετανάστευσαν στον εγκέφαλο. Ο καρκίνος του πνεύμονα παρουσιάζει την συχνότερη αιτία. Υπολογίζεται ότι το 40% των ασθενών με καρκίνο του πνεύμονα αναπτύσσουν μετάσταση εγκεφάλου. Δεύτερο σε συχνότητα είναι η μετάσταση από τον μαστό. 

Ποιοι είναι οι συχνότεροι πρωτοπαθείς όγκοι του εγκεφάλου.

Υπάρχουν περισσότεροι από 120 διαφορετικοί τύποι όγκων του εγκεφάλου. Οι πιο συχνοί από αυτούς είναι:

Τα Γλοιώματα του εγκεφάλου.

Τα Γλοιώματα είναι όγκοι του εγκεφάλου που προέρχονται από τα νευρογλοιακά κύτταρα ή γλοία. Είναι τα κύτταρα τα οποία στηρίζουν και προστατεύουν τα νευρικά κύτταρα και συμβάλλουν στην ομοιόσταση του εγκεφάλου. Τα νευρογλοιακά κύτταρα εμφανίζουν διάφορα σχήματα και παρουσιάζονται με 3 τύπους:

• Το αστροκύτταρο, από το οποίο προέρχονται, το Πιλοκυτταρικό Αστροκύτωμα, το Αστροκύτωμα Χαμηλής Κακοήθειας, το Αναπλαστκό Αστροκύτωμα και το Πολύμορφο Γλοιοβλάστωμα.
• Το ολιγοδενδροκύτταρο, από το οποίο προέρχεται το Ολιγοδενδρογλοίωμα.
• Το επενδυματικό κύτταρο, το οποίο δίδει το Επενδύμωμα.

Οι διάφοροι τύποι Γλοιωμάτων είναι:

• Το Πιλοκυτταρικό Αστροκύτωμα (βαθμός Ι). Είναι ένας καλοήθης, σπάνιος όγκος που εμφανίζεται κυρίως σε παιδιά και νέους ενήλικες. Συχνότερα εντοπίζεται στην παρεγκεφαλίδα, αναπτύσσεται αργά και παρουσιάζεται σαν κυστικός όγκος που φέρει ένα όζο περιφερικά.
• Το Αστροκύτωμα Χαμηλής Κακοήθειας (βαθμός II). Είναι σχετικά καλοήθεις όγκος με καλή πρόγνωση για τον ασθενή. Η εξέλιξή του είναι αργή και εμφανίζεται συνήθως σε νέους ενήλικες με επιληπτικές κρίσεις. 
• Το Αναπλαστικό Αστροκύτωμα (βαθμός III). Είναι κακοήθης πρωτοπαθής όγκος που εμφανίζεται συχνότερα στους ενήλικες και στις ηλικίες μεταξύ 30 και 50 ετών.
• Το Πολύμορφο Γλοιοβλάστωμα (βαθμός IV). Είναι ο συχνότερος και ο πιο κακοήθης τύπος πρωτοπαθούς όγκου εγκεφάλου. Χαρακτηρίζεται από πολύ φτωχή πρόγνωση και η θεραπευτική αντιμετώπιση είναι πολυπαραγοντική.
• Το Ολιγοδενδρογλίωμα. (βαθμός ΙΙ). Συχνότερα παρουσιάζεται σε ενήλικες αλλά μπορεί να ανευρεθεί και σε παιδιά. Συνήθως είναι χαμηλής κακοήθειας. Όταν είναι μεγαλύτερου βαθμού κακοήθειας (βαθμός III) ονομάζεται Αναπλαστικό Ολιγοδενδρογλίωμα.
• Το Επενδύμωμα. Είναι σπάνιος όγκος και ανευρίσκεται στον εγκέφαλο ή τον νωτιαίο μυελό. Πιο συχνά παρουσιάζεται σε παιδιά και νεαρούς ενήλικες και λιγότερο σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Μπορεί να είναι 2ου βαθμού, σχετικά καλοήθης όγκος, ή μεγαλύτερης κακοήθειας (Αναπλαστικό Επενδύμωμα, βαθμός III).

Άλλοι πρωτοπαθείς όγκοι εγκεφάλου.

Άλλοι τύποι πρωτοπαθών όγκων εγκεφάλου είναι επίσης:

• Το Μηνιγγίωμα. Προέρχεται από την αραχνοειδή μήνιγγα, την μεμβράνη που περιβάλλει τον εγκέφαλο. Τα μηνιγγιώματα στην πλειοψηφία τους είναι καλοήθεις όγκοι. Ανευρίσκονται με μεγαλύτερη συχνότητα στις γυναίκες.
• Το Ακουστικό Νευρίνωμα (Schwannoma). Είναι καλοήθης όγκος, συνήθως βραδέως εξελισσόμενος, που αναπτύσσεται στο περινεύριο (έλυτρο, κύτταρα Schwann) του ακουστικού νεύρου στο εσωτερικό αυτί.
• Το Αδένωμα Υπόφυσης. Σχεδόν πάντα είναι καλοήθης όγκος. Μπορεί να προκαλέσει ορμονικές διαταραχές με επίδραση σε όλο το σώμα και εάν λάβει μεγάλες διαστάσεις προκαλεί οπτικές διαταραχές.
• Το Κρανιοφαρυγγίωμα. Είναι σπάνιος, καλοήθης όγκος που εντοπίζεται στην υπόφυση και επεκτείνεται στην γύρω ανατομική περιοχή του εγκεφάλου (υπερεφιππιακή δεξαμενή, οπτικό χίασμα, υποθαλάμος, 3η κοιλία, κτλ). Αναπτύσσεται αργά και παρουσιάζεται συνήθως σε παιδιά ή νέους ενήλικες.
• Το Μυελοβλάστωμα. Είναι συχνότερος στα παιδιά και εντοπίζεται συνήθως στην παρεγκεφαλίδα. Λιγότερο συχνά εντοπίζεται σε νέους ενήλικες και πολύ σπάνια σε ηλικιωμένους.
• Οι όγκοι της Επίφυσης (Κωναριοκύττωμα, Κωναριοβλάστωμα, κτλ). Αναπτύσσονται στην περιοχή της αδένα της επίφυσης (ή αλλιώς κωνάριο) και παρουσιάζονται κυρίως σε παιδιά ή νέους ενήλικες.

Που οφείλονται τα συμπτώματα που εμφανίζει ένας Όγκος Εγκεφάλου;

Ο Όγκος Εγκεφάλου εμφανίζει συμπτώματα πού εξαρτώνται από το μέγεθος, τον ρυθμό ανάπτυξης, το στάδιο και την θέση του όγκου. Τα συμπτώματα αυτά εμφανίζονται συνήθως όταν ο όγκος πιέζει συγκεκριμένες περιοχές ή νεύρα του εγκεφάλου.
Επίσης, εμφανίζονται όταν διαταράσσεται η φυσιολογική ροή του εγκεφαλονωτιαίου υγρού από την θέση του όγκου, όταν ο όγκος διηθεί περιοχές του εγκεφάλου με συγκεκριμένη λειτουργία και όταν παρουσιάζεται περιεστιακό οίδημα, που είναι μια αντίδραση του εγκεφάλου στον όγκο.

Τι συμπτώματα εμφανίζει ένας Όγκος Εγκεφάλου;

Τα πιο συχνά συμπτώματα στον Όγκο Εγκεφάλου είναι:

• Πονοκέφαλος (Κεφαλαλγία).
• Ναυτία και έμετος.
• Επιληπτικές κρίσεις, μυϊκοί σπασμοί.
• Διαταραχή του λόγου (δυσαρθρία, αφασία), της όρασης (διπλωπία, ημιανοψία, κτλ), ή της ακοής (μειωμένη της ακοή).
• Διαταραχές στην ισορροπία ή την βάδιση.
• Διαταραχές στην συμπεριφορά και την προσωπικότητα με αλλαγές στην διάθεση, με δυσκολία συγκέντρωσης, με σύγχυση κτλ.
• Διαταραχή της μνήμης με απώλεια μνήμης.
• Αιμωδίες στα χέρια ή στα πόδια, αισθητικές διαταραχές, μυϊκή αδυναμία, παράλυση.
• Πολλά ακόμα συμπτώματα.

Τα συμπτώματα αυτά δεν είναι χαρακτηριστικά μόνο των όγκων του εγκεφάλου. Μπορεί να εμφανιστούν πολύ συχνά και σε άλλες παθήσεις. Πρέπει να γίνει με μεγάλη προσοχή η αιτιολογική ερμηνεία τους και είναι απαραίτητη η διερεύνησή τους, για την σωστή διάγνωση.

Ο Όγκος Εγκεφάλου και οι θεραπευτικές επιλογές:

Ο Όγκος Εγκεφάλου περιλαμβάνει συνήθως στην αντιμετώπισή του την χειρουργική επέμβαση, την ακτινοθεραπεία και την χημειοθεραπεία. Μερικές φορές, οι θεραπείες αυτές εφαρμόζονται στον ίδιο ασθενή σε συνδυασμό. Η απόφαση για το θεραπευτικό πλάνο που θα ακολουθηθεί εξαρτάται από διάφορους παράγοντες. Εξαρτάται από τον τύπο, την θέση, το μέγεθος και την ιστολογική ταυτοποίηση του όγκου στον εγκέφαλο. Επίσης, εξαρτάται από την ηλικία, την γενική κατάσταση της υγείας και από την προτίμηση του ασθενούς. Η απόφαση για την θεραπεία λαμβάνεται ξεχωριστά για κάθε ασθενή. Ο ασθενής ενημερώνεται για την αποτελεσματικότητα, αλλά και για τους κινδύνους και τις παρενέργειες της κάθε θεραπείας.

Ποια είναι η Χειρουργική αντιμετώπιση στην οποία μπορεί να υποβληθεί ένας Όγκος Εγκεφάλου; 

Ο Όγκος Εγκεφάλου συνήθως αντιμετωπίζεται με χειρουργείο. Αποτελεί την πρώτη επιλογή θεραπείας σε όλες τις περιπτώσεις που μπορούν να χειρουργηθούν.
Η συνήθης Χειρουργική Επέμβαση είναι η Kρανιοτομία και γίνεται με τεχνικές μικροχειρουργικής, με την χρήση του χειρουργικού μικροσκοπίου και συστημάτων νευροπλοήγησης. Συχνά οι επεμβάσεις αυτές είναι πολύωρες και μερικές φορές απαιτούνται ιδιαίτερα εξειδικευμένες προσπελάσεις όπως της βάσεως του κρανίου. Υπάρχουν και άλλες νευροχειρουργικές τεχνικές όπως είναι οι ελάχιστα επεμβατικές, οι ενδοσκοπικές, κτλ.
Σκοπός της χειρουργικής επέμβασης είναι η ολική αφαίρεση του όγκου. Δεν είναι πάντοτε δυνατή η ολική αφαίρεση, όπως στις περιπτώσεις που ο όγκος βρίσκεται κοντά σε ευαίσθητες δομές του εγκεφάλου. Τότε, ο χειρουργός αφαιρεί το μεγαλύτερο μέρος που επιτρέπεται από την μάζα του όγκου. Σε ορισμένες περιπτώσεις η χειρουργική επέμβαση δεν είναι εφικτή, όταν ο όγκος βρίσκεται σε μεγάλης νευρολογικής σημασίας περιοχή του εγκεφάλου. Η αφαίρεση ενέχει τον κίνδυνο να προκαλέσει βλάβη στον φυσιολογικό εγκέφαλο.

Η Ακτινοθεραπεία για την αντιμετώπιση του Όγκου Εγκεφάλου:

Στην ακτινοθεραπεία χορηγείται ακτινοβολία (ακτίνες Χ και άλλες μορφές ακτινοβολίας) στον όγκο. Επιτυγχάνεται η καταστροφή των καρκινικών κυττάρων ή η αναστολή της ανάπτυξής τους.
Η σύγχρονη ακτινοθεραπεία στοχεύει στην χορήγηση υψηλής ενέργειας δέσμες στον όγκο του εγκεφάλου, μειώνοντας παράλληλα την ακτινοβολία σε υγιή ιστό. Η ακτινοθεραπεία στον Όγκο Εγκεφάλου χρησιμοποιείται στις περιπτώσεις που υπάρχει κακοήθεια, μετεγχειρητικά σε περίπτωση υπολειμματικού όγκου που δεν αφαιρέθηκε πλήρως λόγω της δύσκολης θέσης του και σε υποτροπές. Χρησιμοποιείται επίσης στην αντιμετώπιση των ανεγχείρητων όγκων (όταν η χειρουργική επέμβαση δεν είναι ασφαλής ή σε ηλικιωμένους ασθενείς). 

• Η Συμβατική Κλασματοποιημένη Ακτινοθεραπεία. Είναι η συχνότερη μέθοδος ακτινοβολίας των όγκων του εγκεφάλου και η θεραπεία διαρκεί μερικές εβδομάδες.
• Η Στερεοτακτική ακτινοθεραπεία. Ονομάζεται και στερεοτακτική ακτινοχειρουργική (Cyber Knife και γ-Κnife). Είναι προτιμότερη από την συμβατική ακτινοθεραπεία αλλά έχει περιορισμούς. Σε αυτήν, ακτίνες-χ ή -γ χορηγούνται στον όγκο του εγκεφάλου από διαφορετικές γωνίες. Η θεραπεία ολοκληρώνεται με μία συνεδρία. Σε ορισμένους όγκους τα αποτελέσματα είναι συγκρίσιμα με το χειρουργείο.
• Η Ακτινοθεραπεία Πρωτονίων.

Όγκος Εγκεφάλου και Χημειοθεραπεία:

Η Χημειοθεραπεία σε Όγκο Εγκεφάλου αποτελεί θεραπευτική επιλογή σε περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται στις προηγούμενες θεραπείες (χειρουργείο, ακτινοβολία) η συνδυαστικά σε ορισμένες περιπτώσεις. Χρησιμοποιούνται φάρμακα τα οποία αναστέλλουν την ανάπτυξη των καρκινικών κυττάρων.
Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται από το στόμα (χάπια) ή ενδοφλέβια, κατά την διάρκεια ή και μετά την ακτινοθεραπεία. Για την χορήγηση της αγωγής συνήθως δεν χρειάζεται συνεχής νοσηλεία και μπορεί να γίνει σε εξωτερική βάση.
Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα μπορούν να χορηγηθούν και με διαφορετικούς τρόπους. Ένα παράδειγμα είναι η διεγχειρητική τοποθέτηση χημειοθεραπευτικού σκευάσματος στην κοίτη του όγκου που αφαιρέθηκε. Επίσης, η χορήγηση φαρμάκου απευθείας μέσα στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό με συγκεκριμένες τεχνικές (ενδοραχιαία ή ενδοεγκεφαλική χορήγηση). Αυτές οι μέθοδοι χορήγησης έχουν συγκεκριμένες ενδείξεις και δεν εφαρμόζονται σε όλους τους όγκους.

Λιγότερα ..